Bí xanh thơm - đặc sản bản địa nổi tiếng của Bắc Kạn

Bí xanh thơm là một loại cây đặc sản bản địa của huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, được trồng chủ yếu ở các xã Yến Dương, Địa Linh và lẻ tẻ ở vài địa phương khác. Diện tích bí xanh thơm toàn huyện ước tính đạt gần 200 ha, sản lượng gần 6.500 tấn quả. 

Điều khiến loại quả đặc sản này nổi tiếng là bởi vẻ bề ngoài không giống với các loại bí đao phổ biến trên thị trường: Quả rất to và được bao bọc bởi lớp phấn trắng, đặc ruột, đặc biệt là thân, lá, hoa, quả đều có mùi thơm. Khi chế biến, bí xanh thơm có độ dẻo, vị đậm, ngậy béo, hương thơm đặc trưng; là món ăn bổ dưỡng rất tốt cho sức khỏe. 

Vỏ bí xanh thơm cứng và dày nên bà con có thể để được 3-4 tháng mà không sợ thối, hỏng. Do đó bí xanh còn thường để làm rau xanh dự trữ ăn mùa mưa bão, mùa đông giá rét khan hiếm rau, dễ dàng vận chuyển đi nơi xa...

Các hộ dân ở Ba Bể coi bí xanh thơm là rau sạch, trồng tại vườn nhà, ăn hàng ngày không chán. Nhiều người mệt mỏi, mất ngủ chỉ ăn bí xanh thơm cảm thấy khỏe mạnh trở lại. Bí xanh thơm có thể hấp, luộc, phơi khô hay xay sinh tố rất ngọt, thơm và bổ dưỡng. Thân bí sau thu hoạch có thể cắt khúc ép lấy nước uống, giải nhiệt, tiêu đờm.

Vì giống lạ, ngon và quý nên nhiều người đã đưa bí xanh thơm Ba Bể đi trồng tỉnh khác nhưng không thành công, vì khi bí xanh ra quả thì mùi không thơm ngào ngạt như trồng ở đất Ba Bể.

Từ chỗ là cây trồng bản địa của huyện Ba Bể, tiêu thụ nhỏ lẻ ở địa phương, gần đây đã có nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào nghiên cứu, chế biến sâu quả bí phấn trắng đặc sản, bước đầu hình thành chuỗi sản phẩm sạch. Trong đó, các sản phẩm được tiêu thụ mạnh hiện nay là trà bí xanh thơm, bí thái lát, bột bí, mứt bí,…